Czynności mające na celu ustalenie wartości należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług nazywane są wyceną rozrachunków. W trakcie trwania roku obrotowego księgowi dokonują wyceny bieżącej, natomiast gdy przygotowują się do zamknięcia ksiąg rachunkowych dokonują wyceny bilansowej, która mieści w sobie zarówno rozrachunki krajowe i zagraniczne.
Wycena bieżąca jest dokonywana w chwili w której dochodzi do powstania rozrachunków oraz w momencie, w którym wiążą się z nimi przepływy pieniężne. Należności oraz zobowiązania z tytułu dostaw i usług ujmowane są w księgach rachunkowych w trakcie trwania danego roku obrotowego w wartości nominalnej. Wartość ta jest umieszczona na odpowiednich dokumentach, które są potwierdzeniem powstania rozrachunku. Jeżeli na tym dokumencie zawarty jest podatek VAT, to wartość nominalna stanowi sumę wartości netto oraz wartości podatku VAT. Wartość nominalna w przypadku należności z tytułu dostaw i usług jest odzwierciedlona poprzez wartość przychodów ze sprzedaży razem z podatkiem od towarów i usług.
Ustawodawca w aktach prawnych nakazał, aby rozrachunki z tytułu dostaw i usług wyceniać nie rzadziej niż na dzień bilansowy, czyli na ostatni dzień roku obrotowego. Dokonuje się tego w następujący sposób:
• zobowiązania są wyceniane w kwocie wymagającej zapłaty,
• należności są wyceniane w kwocie wymaganej zapłaty.
Wycenianie należności z tytułu dostaw i usług w kwocie wymaganej zapłaty polega na tym, że do wartości głównej należności dodawane są odsetki doliczone za zwłokę, nałożone kary na dłużnika oraz zasądzone koszty sądowe.
Odpisy aktualizujące wartość należności z tytułu dostaw i usług są podyktowane zasadą ostrożnej wyceny. Brany jest wówczas pod uwagę stopień prawdopodobieństwa otrzymania od dłużnika odpowiedniej kwoty. W bilansie należności wykazywane są w wartości netto, czyli wartości nominalnej zredukowanej o odpisy aktualizujące ich wartość.
Wycenianie zobowiązań z tytułu dostaw i usług w kwocie wymagającej zapłaty polega na tym, że do wartości głównej zobowiązania dodawane są odsetki doliczone za spóźnienia
w zapłacie, nałożone kary oraz zasądzone koszty sądowe. W bilansie zobowiązania wykazywane są wraz z odsetkami, które ich dotyczą.
