Wartości niematerialne i prawne bardzo często są dużym potencjałem dla firmy, gdyż posiadane licencje czy patenty mają ogromny wpływ na większą swobodę na rynku oraz szybszy rozwój. Czym są wartości niematerialne i prawne? Jaka jest ich wartość początkowa?
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe, które przeznaczone są do wykorzystania na jego potrzeby, a okres ich użytkowania będzie przekraczał 12 miesięcy.
Z rachunkowego punktu widzenia stanowią one składniki aktywów trwałych i są wykazywane w bilansie, a ich stopniowe wykorzystanie (zużycie) odzwierciedla amortyzacja jako koszt wykazywany w rachunku zysków i strat.
Do praw majątkowych zaliczane są w szczególności autorskie prawa pokrewne i prawa majątkowe, licencje i koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, know-how, czyli prawo do wykorzystywania wiedzy przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej, prawa majątkowe przyjęte do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zaliczane do aktywów trwałych, koszty zakończonych praw rozwojowych, nabyta wartość firmy.
Należy jednak pamiętać, że praw majątkowych wytworzonych we własnym zakresie, jednostka nie może zaliczyć do tej grupy aktywów. Do wartości niematerialnych i prawnych nie można także zaliczyć między innymi:
• praw wytworzonych we własnym zakresie, np. programów komputerowych wytworzonych we własnym zakresie czy zarejestrowanego znaku towarowego;
• praw, które przedsiębiorstwo posiada w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, które wynikają z transakcji handlowych – są one zaliczane do inwestycji;
• praw oddanych do używania na podstawie umowy spełniającej warunku leasingu finansowego – zalicza się je do aktywów finansowych.
Co stanowi wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych?
Jest to cena, za którą nabyto daną wartość albo koszt, po jakim została ona wytworzona. Wartość początkową ustala się w zależności od sposobu nabycia wartości niematerialnej i prawnej lub w zależności od wejścia w jej posiadanie.
Zgodnie z tą zasadą wartość początkową stanowi:
• cena nabycia- w przypadku odpłatnego nabycia wartości niematerialnej i prawnej. Jest to kwota, która obejmuje kwotę należną sprzedającemu – bez naliczonego podatku VAT. W tej cenie można uwzględnić także koszty związane bezpośrednio z dokonanym zakupem, takie jak koszty transportu, ubezpieczenia czy montażu
• koszt wytworzenia- w przypadku nabycia dodatniej wartości firmy. Koszt wytworzenia należy rozumieć jako różnicę między ceną nabycia jednostki a niższą od wartości rynkowej przyjętych aktywów netto.
• wartość rynkowa z dnia nabycia- w przypadku nieodpłatnego otrzymania wartości, na przykład w drodze umowy darowizny czy przez otrzymanie spadku.
• wartość z daty wniesienia, ale nie wyższa niż wartość rynkowa – w przypadku aportu do spółki.
