Należności to prawo osoby fizycznej lub osoby prawnej do otrzymywania świadczenia w postaci środków pieniężnych w określonej kwocie i terminie wynikającym z zawartej wcześniej umowy.
Należności można podzielić według kategorii m.in. ze względu na:
-termin płatności – należności długoterminowe i krótkoterminowe,
-stopień wymagalności – należności terminowe i przeterminowane,
-obszar rozliczeń – należności krajowe i zagraniczne,
-tytuł powstania – należności z tytułu dostaw i usług, należności z tytułu kar odsetkowych czy udzielonych zaliczek,
-stopień realności – należności wątpliwe, pewne i sporne,
-osobę dłużnika – należności od odbiorców, należności budżetowe lub należności od pracowników.
Należności długoterminowe to należności wymagalne po 12 miesiącach od dnia bilansowego, tzn. te, których termin spłaty przypada w okresie dłuższym niż rok, licząc od dnia bilansowego. W bilansie przygotowywanym zgodnie z polską ustawą o rachunkowości występuje jednak pewne odstępstwo od tej reguły, gdyż jako należności długoterminowych nie ujmuje się należności z tytułu dostaw i usług, które zawsze zaliczane są do należności krótkoterminowych, ale osobno w nich wyodrębniane.
Do należności długoterminowych zalicza się np.:
-należności finansowe (odsetki z tytułu kar umownych, udzielone pożyczki),
-należności publicznoprawne (zwrot podatku dochodowego, zwrot podatku VAT itp.),
-należności od właścicieli (zaliczki na poczet przyszłych zysków),
-należności od pracowników (udzielone zaliczki, nadpłata ekwiwalentów),
-należności warunkowe (zwroty i odszkodowania dochodzone na drodze sądowej).
Na dzień bilansowy stan należności wycenia się, stosując art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości, w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności (czyli pomniejszonej o ewentualne odpisy aktualizujące te należności). Kwotę wymaganej zapłaty należności wyznacza nominalna kwota należności. Mogą ją powiększać kary umowne, zasądzone koszty sądowe oraz należne za zwłokę w zapłacie odsetki, których zapłaty, według stanu na dzień bilansowy, oczekuje jednostka. bilansowego. Są one w całości ujmowane są w aktywach obrotowych z podziałem na: do 12 miesięcy, powyżej 12 miesięcy.
W wypadku innych należności obowiązują zwykłe zasady ich ujmowania w bilansie.
Bez względu na termin płatności, należności za dostawę towarów, produktów lub materiałów stanowią zawsze należności krótkoterminowe, ponieważ wynikają z cyklu produkcyjnego lub obrotu towarami.
